Nước (Theo Wikipedia ^[1] ) là nguồn sống thiết yếu cho con người, nhưng nguồn nước tự nhiên ngày càng bị ô nhiễm bởi các hoạt động công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt. Do đó, xử lý nước cấp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Đầu tư vào hệ thống xử lý nước cấp là một quyết định sáng suốt, mang lại lợi ích lâu dài cho cá nhân, gia đình và cộng đồng.

Nước cấp là gì?

Nước cấp là nguồn nước được xử lý (Theo Wikipedia ^[2] )và cung cấp cho người dùng thông qua các nhà máy xử lý nước. Quá trình xử lý nước này đảm bảo rằng nước được sạch và an toàn để sử dụng trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và trong ngành công nghiệp thực phẩm.

Tại Việt Nam, nguồn nước cấp chủ yếu được lấy từ:

• Nước mặt: Nước sông Hồng, sông Đà, sông Đồng Nai,… Nước mặt là nguồn cung cấp nước cấp chính cho các thành phố lớn, chiếm khoảng 70% tổng sản lượng nước cấp.
• Nước ngầm: Nước giếng khoan, nước mạch ngầm. Nước ngầm được sử dụng chủ yếu cho các khu vực nông thôn, chiếm khoảng 30% tổng sản lượng nước cấp.

Các nhà máy sản xuất nước cấp thường áp dụng các công nghệ tiên tiến để loại bỏ các tạp chất, vi khuẩn, và các hợp chất độc hại khác từ nguồn nước ban đầu. 

Quá trình xử lý này bao gồm các bước như lọc, khử trùng, kiểm tra chất lượng nước đầu ra,… để đảm bảo nước đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và vệ sinh.

Nước cấp được phân thành hai loại chính: nước cấp dùng cho các hoạt động ăn uống và nước cấp dùng cho các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. 

• Đối với nước cấp dùng cho ăn uống, việc đảm bảo chất lượng và an toàn vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe của người tiêu dùng. 
• Còn đối với nước cấp dùng trong sinh hoạt hàng ngày, việc loại bỏ các tạp chất và vi khuẩn cũng là ưu tiên hàng đầu.

Quá trình kiểm soát chất lượng nước cấp là một phần quan trọng của việc sản xuất và cung cấp nước sạch. Các thông số kỹ thuật và tiêu chuẩn về chất lượng nước cấp cần được đánh giá và duy trì một cách nghiêm ngặt để đảm bảo rằng người dùng nhận được nước sạch và an toàn. 

Việc duy trì chất lượng nước cấp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các sản phẩm thực phẩm và đồ uống đảm bảo vệ sinh và an toàn.

Vai trò của xử lý nước cấp trong đời sống

Việc xử lý nước cấp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống con người.

Bảo vệ sức khỏe con người

Nước cấp là nguồn nước trực tiếp sử dụng cho sinh hoạt, ăn uống, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Nước chưa qua xử lý có thể chứa nhiều tạp chất, vi sinh vật gây hại, dẫn đến các bệnh về tiêu hóa, da liễu, hô hấp, thậm chí là ung thư.

Việc xử lý nước giúp loại bỏ các chất độc hại, vi sinh vật, đảm bảo nước đạt tiêu chuẩn chất lượng, an toàn cho sức khỏe người sử dụng.

Nâng cao chất lượng cuộc sống

Nước sạch giúp con người thực hiện tốt các nhu cầu sinh hoạt hàng ngày như tắm rửa, giặt giũ, nấu nướng, vệ sinh cá nhân,…

Nước sạch cũng góp phần bảo vệ tài sản, trang thiết bị khỏi bị ăn mòn do tạp chất trong nước gây ra. Nước sạch tạo môi trường sống an toàn, vệ sinh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho con người.

Phát triển kinh tế – xã hội

Nước sạch là nguồn nguyên liệu quan trọng cho các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Nước sạch góp phần đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Chất lượng nước cấp tại nước ta

Chất lượng nước cấp tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức đáng kể. Theo báo cáo của Cục Quản lý tài nguyên nước thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam hiện vẫn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sạch, đặc biệt là tại những khu vực có địa hình khó khăn và xa trung tâm. 

Việc cung cấp nước sạch cho sinh hoạt tại những vùng này đang gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là trong việc lắp đặt các hệ thống xử lý nước cấp.

Quy chuẩn chất lượng nước cấp tại Việt Nam đã quy định rõ ràng về các tiêu chuẩn cần đạt được, bao gồm màu sắc, độ trong, mùi vị, độ pH, nồng độ các chất như Fe2++, Fe3+, Amoni, Clo, Florua và chỉ số TDS. Nguồn nước cấp phải tuân thủ các tiêu chuẩn này mới được phép sử dụng nhằm đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người dân khi sử dụng nước cấp.

Ngoài việc kiểm soát chất lượng nước tại nhà máy, việc nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ nguồn nước sạch cũng rất quan trọng. Người dân không nên sử dụng các nguồn nước từ giếng, ao, hồ để phục vụ cho hoạt động ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. 

Quy trình xử lý nước cấp hiệu quả

Quy trình xử lý nước cấp hiệu quả bao gồm nhiều giai đoạn nhằm loại bỏ các tạp chất, vi sinh vật và hóa chất có hại ra khỏi nguồn nước, đảm bảo nước đạt tiêu chuẩn an toàn cho sinh hoạt và sản xuất. 

Quy trình xử lý nước cấp có thể thay đổi tùy theo nguồn nước đầu vào, mục đích sử dụng và yêu cầu chất lượng nước. Tuy nhiên, nhìn chung quy trình sẽ bao gồm các bước sau:

Bước 1: Xử lý sơ bộ

Đối với nước ngầm, nước giếng khoan:

• Làm thoáng: Loại bỏ khí hòa tan, giảm mùi vị và tăng hàm lượng oxy trong nước.
• Lọc thô: Loại bỏ các tạp chất thô lớn hơn 50 µm như cành cây, lá cây, xác động vật,…

Đối với nước mặt:

• Lọc thô: Loại bỏ các tạp chất thô lớn hơn 50 µm như rác thải, bùn cát,…
• Lắng sơ bộ: Loại bỏ các cặn lơ lửng có kích thước lớn hơn 10 µm.

Bước 2: Lọc tổng (Lọc cấp 1)

Sử dụng các phương pháp lọc như: Lọc cát chậm, lọc cát nhanh, lọc màng,… để loại bỏ các cặn lơ lửng, vi sinh vật và các chất ô nhiễm khác còn sót lại sau bước 1.

Bước 3: Xử lý nâng cao

Ở bước này, các hóa chất khử trùng hoặc tia UV được sử dụng để loại bỏ vi sinh vật có hại và ngăn ngừa sự tái nhiễm trước khi nước được đưa vào sử dụng.

Với mỗi yêu cầu chất lượng nước khác nhau sẽ có các giai đoạn xử lý khác nhau.

Đối với nước sinh hoạt:

• Khử trùng: Sử dụng clo, tia UV hoặc ozone để tiêu diệt vi sinh vật.
• Cân bằng pH: Điều chỉnh độ pH của nước về mức trung tính (pH 6.5 – 8.5).

Đối với nước y tế:

Để đạt được tiêu chuẩn nước y tế, sau khi đã xử lý để cho đầu ra là nước sinh hoạt, nước sẽ tiếp tục trải qua các bước xử lý sau:

• Lọc RO (Thẩm thấu ngược): Loại bỏ các ion, vi sinh vật và các tạp chất khác có kích thước nhỏ hơn 0.001 µm.
• Khử trùng: Sử dụng tia UV hoặc ozone để tiêu diệt vi sinh vật.

Đối với nước cho thực phẩm và dược phẩm:

Để đạt được tiêu chuẩn nước cho thực phẩm và làm thuốc, sau khi đã xử lý để cho đầu ra là nước sinh hoạt, nước sẽ tiếp tục trải qua các bước xử lý sau:

• Lọc RO: Loại bỏ các ion, vi sinh vật và các tạp chất khác có kích thước nhỏ hơn 0.001 µm.
• Lọc EDI (Điện khử ion): Loại bỏ hoàn toàn các ion còn sót lại sau lọc RO.
• Khử trùng: Sử dụng tia UV hoặc ozone để tiêu diệt vi sinh vật.

Bước 4: Lưu trữ và phân phối

Nước được lưu trữ trong các bể chứa đảm bảo vệ sinh.

Nước được phân phối đến người tiêu dùng thông qua hệ thống đường ống.

Dưới đây là sơ đồ công nghệ xử lý nước cấp: 

Hiệu quả của quy trình xử lý nước cấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguồn nước đầu vào, công nghệ xử lý được sử dụng, trình độ vận hành và quản lý hệ thống xử lý. 

Do đó, cần lựa chọn các phương pháp và công nghệ xử lý phù hợp với nguồn nước và mục đích sử dụng, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vận hành và quản lý hệ thống xử lý để đảm bảo chất lượng nước cấp đạt tiêu chuẩn.

 Các phương pháp xử lý nước cấp hiện nay

Hiện nay, việc phân phối nước cấp chưa qua xử lý đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng và gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người dùng. Vì vậy, việc xử lý nước cấp trước khi sử dụng là rất quan trọng và cần thiết. 

Dưới đây là một số phương pháp xử lý nước cấp phổ biến hiện nay mà bạn có thể tham khảo:

Xử lý nước cấp bằng phương pháp cơ học

Để áp dụng phương pháp này, cần xây dựng các hồ chứa kết hợp với các thiết bị chắn rác, bể lắng và bể lọc để loại bỏ các tạp chất trong nước.

• Quá trình xử lý nước cấp bằng phương pháp cơ học bao gồm các bước cụ thể như sau. Ban đầu, nước cấp sẽ được bơm lên bể chứa và bể lắng sơ bộ, nơi mà các tạp chất lớn sẽ được loại bỏ thông qua hiện tượng trôi nổi. 
• Sau đó, nước sẽ được đi qua lớp chắn rác để giữ lại các tạp chất có trong nước, giúp làm sạch nước cấp.
• Tiếp theo, nước sẽ được chuyển đến bể lọc nơi có sự kết hợp của các chất làm sạch như cát, than hoạt tính, sỏi để loại bỏ các tạp chất còn lại trong nước. Quá trình này giúp loại bỏ các tạp chất nhỏ hơn mà không thể được loại bỏ ở các bước trước đó.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phương pháp xử lý nước cấp bằng cơ học không thể hoàn toàn loại bỏ các hóa chất và kim loại nặng trong nước. Do đó, sau khi qua quá trình xử lý cơ học, việc sử dụng các phương pháp xử lý hóa học và xử lý phức tạp hơn là cần thiết để đảm bảo nước cấp đạt được chất lượng an toàn cho sức khỏe con người.

Xử lý nước cấp bằng phương pháp hóa học

Phương pháp xử lý nước cấp bằng hóa chất là một trong những phương pháp hiệu quả để đảm bảo nước uống an toàn và sạch. Qua quá trình xử lý này, nước được tinh chế và loại bỏ các tạp chất, vi khuẩn, vi sinh vật gây hại, đồng thời điều chỉnh độ pH và loại bỏ mùi vị không mong muốn, giúp nước trở nên an toàn và thích hợp để sử dụng.

Đầu tiên, sử dụng các hóa chất như phèn nhôm, phèn sunfat sắt để tạo ra những bông cặn lớn. Những bông cặn này sẽ giúp keo tụ các tạp chất trong nước, tạo thành các hạt lớn dễ dàng loại bỏ bằng phương pháp lắng hoặc lọc. Qua đó, nước sẽ trở nên trong suốt và an toàn hơn để sử dụng.

Tiếp theo, sử dụng các chất khử trùng như clo, ozone, tia UV để tiêu diệt vi sinh vật gây hại trong nước. Quá trình này giúp loại bỏ hoặc giảm thiểu sự phát triển của vi khuẩn và vi sinh vật gây hại, từ đó đảm bảo nước được khử trùng một cách hiệu quả và an toàn cho sức khỏe con người.

Ngoài ra, để điều chỉnh độ pH của nước về mức an toàn cho sức khỏe con người, chúng ta có thể sử dụng các hóa chất như vôi, axit. 

Bên cạnh đó, để loại bỏ mùi và vị hôi trong nước, có thể sử dụng than hoạt tính, ozone. Quá trình này giúp loại bỏ các hợp chất gây mùi và vị không mong muốn trong nước, từ đó tạo ra nước uống sạch và không gây khó chịu cho người sử dụng.

Khi cần làm mềm nước, chúng ta sử dụng các phương pháp trao đổi ion, hóa học để loại bỏ các ion canxi, magie khỏi nước, giúp nước mềm hơn. Quá trình này giúp giảm thiểu sự tích tụ cặn đá trong hệ thống cấp nước và tăng tuổi thọ của các thiết bị sử dụng nước.

Cuối cùng, để loại bỏ muối khỏi nước, chúng ta sử dụng các phương pháp trao đổi ion, điện phân, lọc qua màng, nhiệt hoặc chưng cất. Qua quá trình này, muối được loại bỏ hoặc giảm thiểu đáng kể trong nước cấp, từ đó tạo ra nước uống an toàn và không gây hại cho sức khỏe con người.

Xử lý nước cấp bằng phương pháp vật lý

Phương pháp vật lý trong xử lý nước cấp đang được áp dụng rộng rãi để đảm bảo chất lượng nước sạch cho cộng đồng. Qua đó, việc sử dụng các thiết bị để làm thoáng nước đã được chứng minh là một phương pháp hiệu quả. 

Bằng cách đưa khí vào nước, chúng ta có thể tăng hàm lượng oxy hòa tan, đồng thời khử khí CO2 và các chất khí khác, giúp cải thiện chất lượng nước và tạo điều kiện thuận lợi cho sự sống của sinh vật trong nước.

Ngoài ra, việc sử dụng tia UV để khử trùng nước cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình xử lý nước. Tia UV có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, vi rút và các loại vi sinh vật gây hại khác mà không gây ô nhiễm hoặc tạo ra các chất phụ trợ độc hại. 

Bên cạnh đó, việc sử dụng màng lọc cũng là một phương pháp quan trọng trong việc loại bỏ các tạp chất và vi sinh vật khỏi nước. Các màng lọc có kích thước siêu nhỏ giúp loại bỏ hiệu quả các hạt rắn, vi khuẩn, vi rút và các chất ô nhiễm khác, từ đó cải thiện chất lượng nước và đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Cần lưu ý rằng tuỳ vào lưu lượng và mức độ mà bạn có thể kết hợp các phương pháp với nhau để quá trình xử lý nước cấp diễn ra tốt và hiệu quả nhất.

Báo giá hệ thống xử lý nước cấp

Do tính phức tạp và đa dạng của hệ thống xử lý nước cấp mà không có một bảng giá tiêu chuẩn dành cho bảng giá hệ thống xử lý nước cấp.

Trên thực tế, giá hệ thống xử lý nước cấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Đặc điểm nguồn nước đầu vào, công suất xử lý, công nghệ xử lý, vị trí và diện tích lắp đặt, vật tư, thiết bị, máy móc sử dụng,…

Một số mức giá trung bình cho các loại hệ thống xử lý nước cấp phổ biến là 

• Hệ thống xử lý nước cấp cho sinh hoạt: 5 – 20 triệu đồng
• Hệ thống xử lý nước cấp cho doanh nghiệp nhỏ: 50 – 100 triệu đồng
• Hệ thống xử lý nước cấp công nghiệp: 1 tỷ – 5 tỷ đồng. 

Dưới đây là bảng giá tham khảo cho dịch vụ xử lý nước cấp:

Cũng cần lưu ý rằng đây chỉ là giá tham khảo, chi phí xử lý nước cấp thực tế sẽ khác nhau tùy vào từng hệ thống.

Để có được báo giá chính xác cho hệ thống xử lý nước cấp phù hợp với nhu cầu của bạn, bạn nên liên hệ với các công ty môi trường, các đơn vị hỗ trợ xử lý nước thải uy tín để được tư vấn và báo giá cụ thể.