Bể Xử Lý Nước Thải Sinh Hoạt: Cấu Tạo, Cách Lắp Đặt Và Lưu Ý Quan Trọng

Bể xử lý nước thải sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường sống và sức khỏe cộng đồng. Việc lựa chọn, lắp đặt và vận hành đúng cách không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao hiệu quả xử lý lâu dài. Trong bài viết sau, cùng VUTA tìm hiểu chi tiết về cấu tạo, phân loại và hướng dẫn lắp đặt bể xử lý nước thải sinh hoạt một cách bài bản và tối ưu nhất.

Bể xử lý nước thải sinh hoạt là gì?

Bể xử lý nước thải sinh hoạt là một công trình quan trọng giúp loại bỏ các chất ô nhiễm trong nước thải sinh hoạt trước khi xả ra môi trường. Nguồn nước thải này chủ yếu phát sinh từ các hoạt động hằng ngày như tắm rửa, giặt giũ, nấu ăn, vệ sinh của hộ gia đình, khu dân cư và đô thị.

Nếu không có bể xử lý nước thải sinh hoạt phù hợp, các chất hữu cơ, vi khuẩn và tạp chất trong nước có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng cho môi trường tự nhiên.

Các loại bể xử lý nước thải sinh hoạt phổ biến hiện nay

Trong hệ thống xử lý nước thải, mỗi loại bể đảm nhiệm một vai trò riêng, góp phần nâng cao hiệu quả toàn bộ quá trình. Dưới đây là những bể xử lý nước thải sinh hoạt phổ biến được sử dụng hiện nay, được phân chia theo chức năng cụ thể trong quy trình xử lý.

Bể xử lý nước thải sinh hoạt sơ cấp: Thu gom và điều hòa

Giai đoạn đầu tiên trong hệ thống xử lý là thu gom và ổn định đặc tính nước thải. Các loại bể thường sử dụng gồm:

• Bể thu gom: Tiếp nhận nước thải từ các nguồn phát sinh như nhà vệ sinh, bếp, khu giặt giũ,… chuẩn bị cho quá trình xử lý phía sau.
• Bể điều hòa: Ổn định lưu lượng và nồng độ ô nhiễm trong nước thải, giúp các bể xử lý nước thải sinh hoạt phía sau hoạt động ổn định, tránh quá tải hệ thống.
• Bể tách dầu mỡ: Tách riêng dầu mỡ ra khỏi nước, đặc biệt cần thiết trong khu dân cư có hoạt động nấu ăn nhiều.

Bể xử lý nước thải sinh hoạt – Bể lắng và lọc sơ cấp: Tách cặn và hỗ trợ xử lý sinh học

Sau bước điều hòa, nước thải sẽ được dẫn qua các bể xử lý nước thải sinh hoạt sơ cấp có chức năng lắng lọc để loại bỏ cặn bẩn thô:

• Bể sơ lắng (bể lắng): Giúp các chất rắn lơ lửng và cặn bùn lắng xuống đáy, giảm tải cho các công trình sinh học phía sau.
• Bể lọc sinh học nhỏ giọt: Nước thải được phân phối qua lớp vật liệu lọc như sỏi hoặc nhựa, nơi vi sinh vật bám dính để phân hủy chất hữu cơ.

Bể xử lý sinh học: Hiếu khí, thiếu khí và kỵ khí

Đây là nhóm bể đóng vai trò chính trong việc loại bỏ chất hữu cơ và các chất ô nhiễm khác bằng phương pháp sinh học:

• Bể Aerotank (hiếu khí): Sử dụng vi sinh vật hiếu khí kết hợp sục khí liên tục để phân hủy chất hữu cơ, rất phổ biến trong nhiều công trình bể xử lý nước thải sinh hoạt hiện nay.
• Bể thiếu khí (Anoxic): Thực hiện quá trình khử nitrat và photpho, thích hợp kết hợp với bể hiếu khí để tăng hiệu quả.
• Bể kỵ khí (UASB): Xử lý nước có hàm lượng chất hữu cơ cao và cho phép thu hồi khí sinh học như methane, phù hợp với quy mô lớn.
• Công nghệ MBBR: Áp dụng giá thể vi sinh di động trong bể để tăng mật độ sinh học, phù hợp với hệ thống cần xử lý nitơ hiệu quả.
• Bể SBR: Hoạt động theo từng mẻ, tích hợp cả quá trình hiếu khí, lắng và khử trùng trong cùng một bể, tối ưu cho các khu dân cư nhỏ và vừa.

Bể khử trùng và mô hình tích hợp hiện đại

Sau khi trải qua các bước xử lý sinh học, nước thải cần được khử trùng để đảm bảo an toàn khi xả ra môi trường:

• Bể khử trùng: Sử dụng clo, ozone hoặc tia cực tím để loại bỏ vi sinh vật gây bệnh, đảm bảo nước đạt chuẩn môi trường.
• Ngoài ra, các mô hình tích hợp như bể xử lý nước thải sinh hoạt Johkasou (Nhật Bản) hoặc công nghệ Biofast kết hợp bãi lọc ngầm trồng cây cũng được ứng dụng rộng rãi tại các hộ gia đình hoặc khu dân cư sinh thái.

Hướng dẫn xây dựng và lắp đặt bể xử lý nước thải sinh hoạt

Để đảm bảo hiệu quả xử lý, độ bền và tính an toàn cho công trình, quá trình xây dựng và lắp đặt bể xử lý nước thải sinh hoạt cần tuân thủ theo các bước sau:

• Khảo sát vị trí xây dựng phù hợp: Ưu tiên nơi cao ráo, tránh ngập úng, cách xa khu sinh hoạt và giếng nước, thuận tiện đấu nối đường ống và bảo trì.
• Lựa chọn loại bể xử lý nước thải sinh hoạt: Có thể dùng bể tự hoại 3 ngăn, bể bê tông cốt thép hoặc bể nhựa HDPE/composite tùy theo quy mô công trình và nhu cầu sử dụng.
• Thiết kế cấu tạo hợp lý: Đảm bảo dung tích phù hợp với lưu lượng nước thải hằng ngày; bố trí đầy đủ các ngăn như thu gom, điều hòa, xử lý sinh học, lắng, khử trùng và chứa bùn.
• Chuẩn bị vật tư và thiết bị: Bao gồm xi măng, cát, thép, ống dẫn PVC/HDPE, van khóa, máy bơm, thiết bị sục khí và hệ thống điều khiển (nếu có).
• Tiến hành thi công xây dựng: Đào hố, lót đáy chắc chắn, xây hoặc lắp đặt bể đúng kỹ thuật; đảm bảo bể kín nước, các đường ống đấu nối đúng độ dốc và hướng dòng chảy.
• Lắp đặt hệ thống phụ trợ: Hoàn thiện hệ thống thông khí, lưới chắn rác, thiết bị sục khí và nắp đậy để đảm bảo bể xử lý nước thải sinh hoạt vận hành ổn định.
• Kiểm tra và chạy thử: Cấp nước sạch để kiểm tra rò rỉ, vận hành thử hệ thống, điều chỉnh thông số kỹ thuật và đánh giá chất lượng nước sau xử lý.
• Nghiệm thu và hướng dẫn sử dụng: Bàn giao công trình, cung cấp hướng dẫn vận hành, bảo trì định kỳ để đảm bảo hiệu quả lâu dài của bể xử lý nước thải sinh hoạt.
• Bảo trì định kỳ: Hút bùn, kiểm tra thông khí, ống dẫn và các thiết bị phụ trợ định kỳ giúp kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu quả xử lý của bể xử lý nước thải sinh hoạt.

Một số lưu ý khi vận hành và bảo dưỡng bể xử lý nước thải sinh hoạt

Để đảm bảo hiệu quả và tuổi thọ của bể xử lý nước thải sinh hoạt, quá trình vận hành và bảo dưỡng cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Kiểm tra thiết bị định kỳ: Trước khi vận hành, cần kiểm tra máy bơm, máy thổi khí, đường ống, hệ thống điện,… để đảm bảo bể xử lý nước thải sinh hoạt hoạt động ổn định, không gặp rò rỉ hay tắc nghẽn.
• Giám sát thông số kỹ thuật: Theo dõi chặt chẽ các chỉ số như pH, DO, BOD, COD, lưu lượng đầu vào để duy trì hiệu quả xử lý và tránh gây sốc cho vi sinh vật trong bể xử lý nước thải sinh hoạt.
• Thực hiện vệ sinh và bảo trì đúng lịch: Vệ sinh song chắn rác, bể tách mỡ, ống dẫn bùn, đồng thời bảo dưỡng các thiết bị như bơm nước thải, máy thổi khí theo định kỳ để duy trì hiệu suất của bể xử lý nước thải sinh hoạt.
• Đảm bảo an toàn trong bảo dưỡng: Khi thực hiện bảo trì, cần ngắt nguồn điện, giảm áp suất và sử dụng đầy đủ thiết bị bảo hộ để đảm bảo an toàn cho người vận hành bể xử lý nước thải sinh hoạt.
• Lập kế hoạch bảo dưỡng tổng thể: Áp dụng quy trình bảo trì theo tháng hoặc quý giúp kéo dài tuổi thọ và đảm bảo bể xử lý nước thải sinh hoạt luôn vận hành ổn định, hiệu quả lâu dài.

Bể xử lý nước thải sinh hoạt là giải pháp thiết yếu để đảm bảo môi trường sạch và an toàn cho cuộc sống đô thị hiện đại. Việc lựa chọn đúng loại bể, xây dựng đúng kỹ thuật và bảo trì định kỳ sẽ giúp hệ thống vận hành hiệu quả lâu dài. Nếu bạn cần tư vấn hoặc lắp đặt bể xử lý nước thải sinh hoạt đạt chuẩn, hãy liên hệ ngay với VUTA để được hỗ trợ nhanh chóng.